Dựa vào cơ sở nào mà các giám đốc tài chính có thể phân tích, đánh giá và đưa ra quyết định tài chính? Cùng tìm hiểu 10 tiền đề của tài chính doanh nghiệp sau.
Tiền đề làm cơ sở cho các quyết định của giám đốc tài chính là gì?
Tiền đề 1: Tỷ suất sinh lời có mối quan hệ tỷ lệ thuận với rủi ro
Nguyên lý này thể hiện rằng khi cơ hội đầu tư có mức độ rủi ro cao thì tỷ suất sinh lời đòi hỏi cũng cao. Mức sinh lời cao đó như là phần thưởng nhằm bù đắp cho những rủi ro tăng thêm mà nhà đầu tư có thể phải gánh chịu.
Tóm lại, quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận sẽ là một khái niệm chủ chốt khi chúng ta đánh giá việc đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, dự án mới hay những quyết định tài trợ vốn hoặc phân chia lợi nhuận.
Rủi ro tỷ lệ thuận với tỷ suất sinh lời
Tiền đề 2: Tiền tệ có giá trị về thời gian
Đạo lý của tiền đề này có nghĩa là một đồng tiền hôm nay có giá trị hơn nhiều so với một đồng tiền trong tương lai. Nguyên nhân làm cho tiền tệ có giá trị thời gian chính là vì trong một khoảng thời gian nhất định, tiền tệ có thể bị trượt giá do làm phát hay tiền có thể đẻ ra tiền nếu đem vào đầu tư.
Như vậy có thể thấy một đồng nhận được ngày hôm nay có giá trị lớn hơn nhiều so với một đồng sau một hoặc nhiều năm nữa.
Quan niệm về tiền có giá trị về thời gian sẽ giúp giám đốc tài chính tính toán được giá trị của tài sản hay giá trị của dự án bằng cách đưa lợi nhuận và chi phí phát sinh trong tương lai của một dự án hay khoản đầu tư trở về thời điểm hiện tại. Sau đó nếu giá trị hiện tại của lợi nhuận cao hơn giá trị hiện tại của chi phí, dự án sẽ tạo ra tài sản tăng thêm và nên được chấp thuận hoặc ngược lại.
Nếu giám đốc tài chính doanh nghiệp mà không công nhận sự tồn tại của giá trị thời gian tiền tệ, họ sẽ không thể đánh giá được các dự án với lợi nhuận và chi phí tương lai một cách có ý nghĩa.
Tiền đề 3: Dòng tiền quan trọng hơn lợi nhuận trong các quyết định tài chính
Để xác định giá trị tài sản hay giá trị doanh nghiệp, chúng ta sẽ sử dụng dòng tiền chứ không phải dùng lợi nhuận. Bởi vì dòng tiền mới là khoản thu nhập thực tế do tài sản hay doanh nghiệp mang lại sau một thời gian hoạt động.
Như vậy, chúng ta sẽ quan tâm tới vấn đề khi nào tiền thì vào công ty, khi nào công ty có thể sử dụng dòng tiền và bắt đầu thu lợi nhuận từ nó và khi nào công ty có thể phân phối tiền cho các cổ đông dưới hình thức cổ tức hay chia lãi.
Dòng tiền quan trọng hơn lợi nhuận kế toán
Để có thể đưa ra các quyết định đầu tư, tài trợ vốn hay phân phối lợi nhuận, các giám đốc tài chính đều phải dựa trên cơ sở chủ yếu là dòng tiền thực tế chứ không phải là lợi nhuận kế toán. Vì lợi nhuận kế toán có thể chỉ là con số mới chỉ được tính toán trên sổ sách.
Mặt khác, lợi nhuận có thể bị điều chỉnh bởi nhiều phương pháp kế toán. Chính vì vậy, dòng tiền mặt của công ty và lợi nhuận kế toán có thể không phải một. Ví dụ như một khoản đầu tư để mua thiết bị mới hay xây một tòa nhà, được khấu hao trong vài năm với khoản khấu hao hàng năm được trừ từ lợi nhuận. Tuy vậy dòng tiền mặt thường bao gồm cả khoản chi phí khấu hao này.
Bởi vậy, dòng tiền mặt vào và ra liên quan tới những khoản thu, chi thực tế khi tiền vào và ra khỏi công ty. Bởi vậy, các dòng tiền mặt phản ánh chính xác thời gian của lợi nhuận và chi phí.
Tiền đề 4: Chỉ quan tâm đến dòng tiền mặt gia tăng do tác động của các quyết định tài chính.
Khi giám đốc tài chính CFO đưa ra quyết định của mình sẽ có tác động tới kết quả hoạt động của công ty. Khi đó, các CFO chỉ nên quan tâm đến dòng tiền mặt gia tăng, tức là chênh lệch giữa dòng tiền mặt có được sau khi ra quyết định với dòng tiền mặt ở hiện tại khi chưa có quyết định, vì sự chênh lệch này phản ánh tác động thực sự của quyết định tài chính
Chẳng hạn đối với một quyết định đầu tư vốn, như tiền đề 3 đã phản ánh nói rõ các CFO phải sử dụng dòng tiền mặt để đánh giá hiệu quả đạt được từ việc tham gia một dự án mới.
Khi đó, dòng tiền mặt gia tăng sẽ là cơ sở cho việc đánh giá hiệu quả do thực hiện đầu tư mang lại. Dòng tiền mặt gia tăng là sự chênh lệch giữa các dòng tiền mặt nếu dự án được thực hiện so với dòng tiền hiện hành khi dự án không được thực hiện.
Tiền đề 5: Các quyết định tài chính sẽ gặp phải những trở ngại của thị trường cạnh tranh
Nhiệm vụ của giám đốc tài chính là tạo ra tài sản cho chủ sở hữu. Bởi vì các CFO sẽ phải chủ trọng vào việc đánh gá dòng tiền mặt, xác định lợi nhuận đầu tư và đánh giá các tài sản và dự án mới.
Thực tế, việc đánh giá hiệu quả của các dự án dễ dàng hơn nhiều so với việc tìm ra cơ hội đầu tư. Những ngành có tỷ suất sinh lời cao thường thu hút nhiều doanh nghiệp mới tham gia. Khi đó, cạnh tranh và công suất sản xuất gia tăng có thể khiến cho lợi nhuận giảm xuống dưới mức tỷ lệ sinh lời cần thiết.
Sau đó, một số người tham gia thị trường bỏ cuộc sẽ dẫn tới cạnh tranh và công suất giảm, giá lại bị đẩy lên.
Vấn đề then chốt trong xác định các dự án đầu tư hiệu quả, đầu tiên là phải tìm hiểu chúng tồn tại ở đâu và như thế nào trong các thị trường cạnh tranh, sau đó công ty cần có chính sách tạo ra hay lợi dụng những kẽ hở trên các thị trường này hoặc thông qua sự khác biệt của sản phẩm hoặc cũng có thể tạo ra các lợi thế về mặt chi phí đều tốt hơn so với tìm kiếm những thị trường hay các ngành mới có thể mang lại tỷ suất lợi nhuận cao.
Các giám đốc tài chính cần hiểu điều này để có thể tìm kiếm những dự án tốt và đánh giá chính xác dòng tiền mặt của dự án. Như vậy, để hoạt động trong một thị trường cạnh tranh cần phải hiểu rằng việc nhận diện cơ hội đầu tư và tạo ra lợi nhuận khó khăn như thế nào.
Tiền đề 6: Giá cả phản ánh rõ nét sự hợp lý của các quyết định tài chính
Mục tiêu của các giám đốc tài chính là tối đa hóa lợi nhuận cho chủ sở hữu. Để hiểu điều gì khiến giá cổ phiếu cũng như các loại chứng khoán khác như trái phiếu, thay đổi và cổ phiếu được đánh giá hay định giá như thế nào trên các thị trường tài chính, cần phải xem xét trong điều kiện các thị trường hiệu quả.
Quyết định tài chính có thể gặp phải cản trở của thị trường cạnh tranh
Các thị trường hiệu quả là thị trường mà giá trị của các tài sản và chứng khoán tại bất kỳ thời điểm nào đều phản ánh đầy đủ tất cả thông tin công khai.
Vậy ý nghĩa của các thị trường hiệu quả đối với giám đốc tài chính là gì?
- Giá cả là chính xác, giá cổ phiếu phản ánh tất cả những thông tin công khai liên quan tới giá trị của công ty. Những quyết định đúng trong suốt thời gian dài sẽ khiến giá cổ phiếu cao hơn và ngược lại.
- Những thay đổi lợi nhuận do thay đổi phương pháp kế toán sẽ không làm giá cổ phiếu thay đổi. Phân chia cổ phiếu và những thay đổi khác trong phương pháp kế toán không ảnh hưởng tới dòng tiền mặt thì cũng không được phản ánh trong giá cả. Giá cả thị trường phản ánh dòng tiền mặt dự kiến luân chuyển sang cổ đông. Bởi vậy, sự quan tâm của các giám đốc tài chính tới dòng tiền để đánh giá hiệu quả hoàn toàn đúng đắn.
Tiền đề 7: Sự tách biệt giữa quyền sở hữu và quyền quản lý sử dụng vốn và tài sản.
Dù cho mục tiêu của doanh nghiệp cũng như giám đốc tài chính là tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu, tuy nhiên thực tế vấn đề đại diện có thể cản trở mục tiêu này.
Vấn đề đại diện xuất hiện khi có sự tách biệt giữa quản lý và quyền sở hữu công ty. Bởi vì có sự tách biệt nên người điều hành có thể ra quyết định không phù hợp với mục tiêu tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu. Họ có thể làm việc không thật nhiệt tình và tự kiếm tiền cho bản thân thông qua tiền lương và các khoản thù lao khác.
Vấn đề đại diện nghĩa là vấn đề phát sinh do xung đột quyền lợi giữa người điều hành và chủ sở hữu.
Như vậy có thể rút ra rằng điều gì tốt cho chủ sở hữu cũng phải tốt cho các nhà quản lý. Nếu không, nhà quản lý sẽ đưa ra quyết định có lợi nhất cho họ chứ không vì mục tiêu tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu.
Tiền đề 8: Thuế có ảnh hưởng nhất định tới các quyết định tài chính
Các giám đốc tài chính không thể em xét tới các tác động của các loại thuế tới lợi ích của chủ sở hữu trong các quyết định tài chính.
Khi đánh giá dự án mới, chúng ta có thể thấy thuế thu nhập có một vai trò quan trọng. Khi công ty phân tích khả năng mua một nhà máy hay một thiết bị nào đó, những khoản lợi nhuận từ đầu tư sẽ được tính toán trên cơ sở sau thuế. Nếu không, công ty sẽ không đánh giá đúng dòng tiền mặt gia tăng phát sinh từ dự án.
Dòng tiền mặt tăng lên có thể biến một số dự án nghiên cứu và phát triển đang từ thua lỗ trở thành dự án sinh lời.
Tiền đề 9: Có nhiều loại rủi ro khác nhau
Một số rủi ro có thể giảm thiếu thông qua đa dạng hóa nhưng cũng có một số rủi ro không. Như vậy rõ ràng quá trình đa dạng hóa có thể giảm thiểu rủi ro và việc đánh giá rủi ro của một tài sản hay một dự án là rất khó.
Mức rủi ro của một dự án thay đổi dựa vào việc liệu doanh nghiệp đánh giá dự án đó riêng biệt hay kết hợp với những dự án khác mà doanh nghiệp có thể thực hiện.
Tiền đề 10: Tuân thủ pháp luật và giữ chữ tín trong doanh nghiệp
Chấp hành pháp luật trong kinh doanh là một nguyên tắc bắt buộc, không công ty nào được phép hoạt động bên ngoài pháp lý. Pháp luật bảo vệ hoạt động kinh doanh của công ty thì pháp luật cũng bảo vệ quyền và lợi ích của các công ty khác. Do vậy, nếu vi phạm pháp luật thì công ty sẽ bị pháp luật cản trở hoạt động hoặc cao hơn là bị chấm dứt hoạt động kinh doanh.
Do vậy, các quyết định kinh doanh và quyết định tài chính phải luôn trong khuôn khổ được pháp luật đồng ý.
Hãy luôn giữ chữ tín trong kinh doanh
Mặc dù sai lầm trong kinh doanh có thể được tha thứ nhưng vấn đề giữ chữ tín thực sự sẽ chấm dứt những cơ hội kinh doanh trong tương lai của doanh nghiệp Những hành vi phi đạo đức sẽ làm mất lòng tin của người khác, đồng thời làm mất cơ hội cộng tác kinh doanh cùng nhau. Trong kinh doanh, điều nguy hiểm nhất chính là đánh mất lòng tin của công chúng vào tiêu chuẩn đạo đức doanh nghiệp.
Ngoài ra, một công ty cũng cần có trách nhiệm xã hội. Công ty còn phải chịu trách nhiệm với nhiều công dân khác của xã hội chứ không phải chỉ với cổ đông của mình.
Trên đây là 10 tiền đề tài chính doanh nghiệp quan trọng làm cơ sở giúp các giám đốc tài chính CFO phân tích, đánh giá và đưa ra các quyết định tài chính hợp lý nhằm tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu doanh nghiệp.
