Cơ cấu tố chức doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng. Nó ảnh hưởng tới quá trình điều hành hoạt động của công ty. Mỗi nơi có một kiểu cơ cấu khác nhau. Nhưng tổng kết lại có một số dạng thức như sau.
Các mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp như thế nào?
Có cấu trực tuyến (cơ cấu đường thẳng)
Đây là kiểu mô hình cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp mà trong đó nhà quản trị trực tiếp ra quyết định và giám sát cấp dưới và ngược lại, cấp dưới chỉ chịu sự điều hành và chịu trách nhiệm trước một người lãnh đạo duy nhất.
Cơ cấu trực tuyến được minh họa qua sơ đồ trên
Đặc điểm của mô hình cơ cấu này là một người lãnh đạo thực hiện mọi chức năng quản trị, mọi vấn đề được giải quyết theo đường thẳng.
Kiểu cơ cấu tổ chức quản trị này tạo điều kiện để áp dụng chế độ thủ trưởng, tập trung, thông nhất làm cho các mệnh lệnh được thi hành rất nhanh. Mặt khác mỗi cấp chỉ có một cấp trên trực tiếp nên mệnh lệnh phát ra được thống nhất.
Tuy nhiên cơ cấu trực tuyến lại hạn chế việc sử dụng các chuyên gia có trình độ cao về từng mặt quản lý đòi hỏi người đứng đầu phải có hiểu biết toàn diện để chỉ đạo được tất cả các bộ phận chuyên môn khác nhau. Đây là cơ cấu được áp dụng phổ biến vào cuối thế kỉ XIX ở các doanh nghiệp có quy mô sản xuất không phức tạp.
Cơ cấu theo chức năng
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp theo chức năng là loại hình cơ cấu trong đó chức năng quản lý của mỗi bộ phận được tổ chức riêng rẽ, mỗi cấp có nhiều cấp trên trực tiếp của mình.
Sơ đồ theo chức năng
Đặc điểm: Trong phạm vi của một doanh nghiệp thì cả người lãnh đạo tuyến trên lẫn lãnh đạo tuyến chức năng đều có thể ra quyết định liên quan đến chuyên môn của phân xưởng, các tổ sản xuất thuộc quyền quản lý của họ. Chính vì vậy mà nhiệm vụ quản lý cơ cấu này được chia ra riêng rẽ để cùng tham gia quản lý.
Ưu điểm: Thực hiện chuyên môn hóa quản lý theo từng chức năng giúp doanh nghiệp thu hút được các nhà chuyên môn có trình độ cao, kiến thức chuyên sâu vào công tác quản lý. Tránh được hiện tượng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ phận. Từ đó các vấn đề chuyên môn, kỹ thuật và năng suất làm việc cũng nâng cao. Rõ ràng kiểu cơ cấu tổ chức quản trị này có độ rủi ro thấp hơn kiểu cơ cấu thẳng
Bên cạnh ưu điểm cơ cấu chức năng khiến cho cấp dưới phải phục tùng nhiều đầu mối chỉ đạo khác nhau trong cùng một đơn vị quản lý và dễ vi phạm chế độ một thủ trưởng.
Cơ cấu trực tuyến - chức năng
Mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp trực tuyến – chức năng là sự kết hợp giữ cơ cấu trực tuyến và cơ cấu chức năng. Theo đó, quan hệ giữa nhân viên và quản lý tuân theo một đường thẳng còn các bộ phận chức năng sẽ làm nhiệm vụ đưa ra lời khuyên chỉ dẫn, đồng thời kiểm tra hoạt động của bộ phận trực tuyến
Sơ đồ minh họa cơ cấu trực tuyến chức năng
Cơ cấu kết hợp này sẽ thu hút các chuyên gia vào việc giải quyết các vấn đề chuyên môn. Tuy nhiên lại làm gia tăng các bộ phận chức năng trong công ty, khiến cho bộ máy quản lý cồng kềnh, nhiều đầu mối. Do vậy đòi hỏi nhà lãnh đạo phải linh hoạt, mềm dẻo luôn điều hòa phối hợp hoạt động các bộ phận để tránh hiện tượng không ăn khớp, cục bộ của các cơ quan chức năng.
Cơ cấu trực tuyến – tham mưu
Đặc điểm của cơ cấu tổ chức doanh nghiệp này là người lãnh đạo ra quyết định và chịu hoàn toàn trách nhiệm về những quyết định của mình và khi gặp các vấn đề phức tạp họ sẽ tham khảo ý kiến của bộ phận tham mưu giúp việc.
Ưu điểm của mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp này là thuận lợi dễ thực hiện yêu cầu từ một thủ trưởng. Bước đầu biết khai thác chức năng của cơ quan tham mưu.
Nhược điểm: Để đưa ra bất kỳ quyết định nào người quản lý phải mất thời gian hỏi ý kiến bộ phận tham mưu. Đôi khi dẫn đến tình trạng ra quyết định chậm và đánh mất cơ hội trong kinh doanh.
Cơ cấu Ma trận
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp này được lập ra khi có một dự án. Ban giám đốc sẽ cử ra một chủ nhiệm dự án các phòng chức năng cử ra một cán bộ tương ứng. Khi dự án kết thúc người nào trở về công việc của người đó.
Cơ cấu theo ma trận trong kỹ thuật
Ưu điểm: Cơ cấu này có tính năng động cao, dễ di chuyển các cán bộ bộ phận tới các dự án khác nhau. Ngoài ra nó còn tận dụng được các cán bộ có chuyên môn cao, giảm cồng kềnh cho bộ máy tổ chức.
Nhược điểm: mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp như vậy dễ xảy ra mâu thuẫn giữa lãnh đạo dự án và lãnh đạo chức năng. Và cơ cấu này chỉ sử dụng trong các dự án trung hạn và dài thuật
Ngoài ra còn một số kiểu cơ cấu tổ chức doanh nghiệp khác như: cơ cấu khung, cơ cấu theo chương trình mục tiêu, cơ cấu trực tiếp trực năng. Nhưng dù kiểu cơ cấu tổ chức doanh nghiệp nào cũng đều có ưu và lợi thế riêng. Đòi hỏi người lãnh đạo phải có kiến thức toàn diện để lựa chọn được kiểu cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phù hợp nhất với thực trạng công ty của mình.
